De Vlaamse immigratie naar Wallonië is een belangrijk fenomeen in de Belgische sociale en economische geschiedenis, hoewel het vaak overschaduwd wordt door andere, meer recente of spraakmakende migratiestromen. Toch hebben honderdduizenden Vlamingen hun geboortestreek verlaten om zich in het zuiden van het land te vestigen en hebben ze de moderne Waalse samenleving mee vorm gegeven.
De oorsprong van de Vlaamse exodus
De eerste grote Vlaamse immigratiegolf naar Wallonië vond plaats tussen 1845 en 1850. Deze migratie werd ingegeven door een diepe economische crisis in Vlaanderen: de achteruitgang van de linnenindustrie, die concurrentie ondervond van de Engelse mechanisatie en uitgesloten was van de Franse markt, betekende dat een groot deel van de bevolking werkloos was. De situatie werd nog verergerd door een grote landbouwcrisis, met name de aardappelziekte in 1845, gevolgd door slechte graanoogsten en epidemieën van tyfus en cholera. Armoede en hongersnood dreven veel Vlamingen ertoe om elders werk te zoeken, vooral in Wallonië, waar de industrialisatie nieuwe perspectieven bood.
Een zichtbaar en soms gestigmatiseerd fenomeen
In tegenstelling tot eerdere onopvallende migraties leek deze golf volgens waarnemers uit die tijd op een “invasie” in bepaalde volkswijken van Henegouwen en Luik. De Vlamingen kwamen vaak als gezin of in groep aan en werkten als mijnwerker, industriearbeider, seizoensboer of graver op grote bouwwerven. Hun komst gaf aanleiding tot tegenstrijdige reacties: terwijl sommigen hun armoede en de moeilijkheden bij de integratie benadrukten, wezen anderen op het warme onthaal en de kansen die Wallonië bood.
Integratie en erfgoed
In de loop van de decennia vestigden veel Vlaamse migranten zich permanent in Wallonië, stichtten er gezinnen en integreerden zich geleidelijk in de lokale samenleving. De Kerk en de Vlaamse beweging speelden soms een mobiliserende rol, maar voor het grootste deel was de assimilatie succesvol, zoals veel van hun nakomelingen vandaag kunnen getuigen. Vlaamse migranten hebben hun stempel gedrukt op de volkscultuur, het gemeenschapsleven en zelfs op de stadsplanning van bepaalde Waalse steden.
Een vergeten migratie?
Ondanks het belang ervan wordt de Vlaamse migratie naar Wallonië zelden vermeld in geschiedenisboeken. Toch heeft ze een diepgaande invloed gehad op de demografie en de sociale structuur van de regio en illustreert ze de complexiteit van de Belgische identiteiten en de interne mobiliteit van het land.
Bronnen
- Quairiaux, Yves. « Les “Flaminds” avant 1914 en Wallonie. Du dénigrement à l’assimilation ». L'image de l'autre dans l'Europe du Nord-Ouest à travers l'histoire, édité par Jean-Pierre Jessenne, Publications de l'Institut de recherches historiques du Septentrion, 1996, https://doi.org/10.4000/books.irhis.1543.
- Poulain, Michel et Foulon, Michel. « L'immigration flamande en Wallonie : évaluation à l'aide d'un indicateur anthroponymique ». Département de démographie - Université Catholique de Louvain.
- Hanse, Gwennaëlle. L'émigration flamande en Wallonie : Comment comprendre la situation actuelle et envisager l'avenir? Analyse historique et sociale. Faculté des sciences économiques, sociales, politiques et de communication, Université catholique de Louvain, 2020. Prom. : Standaert, Olivier. http://hdl.handle.net/2078.1/thesis:26167
- Martiniello, Marco et Rea, Andrea. « Une brève histoire de l'immigration en Belgique ». Fédération Wallonie Bruxelles, 2024. https://www.cedem.uliege.be/cms/c_11976180/fr/une-breve-histoire-de-l-immigration-en-belgique
- Defosse, Pol. « Les flux migratoires en Belgique (XIXe et XXe siècles) ». La Ligue de l'Enseignement et de l'Éducation permanente, 2019. https://ligue-enseignement.be/education-enseignement/publications/etudes/les-flux-migratoires-en-belgique-xixe-et-xxe-siecles
Afbeeldingscredit: daniel0Z/imageBROKER, "Flags of Flanders and Wallonia painted on cracked wall", Adobe Stock
